Tektyty |
|
Tektyty to szkliste obiekty, uważane dzisiaj przez większość naukowców za produkty stopienia ziemskich skał, uformowane podczas zderzeń z pozaziemskimi, dużymi obiektami. Ich powierzchnia i skład chemiczny przypominają obsydian (ziemskie szkliwo pochodzenia wulkanicznego). Jednakże jest wiele cech wyróżniających je spośród obsydianu. Zawierają one bardzo małą ilość wody, małą ilość zasad, i zawsze zawierają czyste krzeminkowe szkło. Zawierają często także koezyt, kuleczki niklowo-żelazne i baddeleyit (tlenek cyrkonu produkowany w bardzo wysokich temperaturach w czasie metamorfozy szokowej), które potwierdzają ich meteorytowe pochodzenie. Pozostałości po mineralnych inkluzjach często dostarczają informacji o macierzystym materiale tektytów. Tektyty są przypisywane do "pola spadków", które to są obszarami znajdowania tektytów o zbliżonym składzie chemicznym i podobnych cechach fizycznych. Zaliczenie do danego pola spadku opiera się na zawartości tlenków w tektycie. Cztery główne pola spadków to obszar: Australoazjatycki, Wybrzeża Kości Słoniowej (Ivory Coast), Czech i Słowacji, i Północno Amerykański. Pole spadków oferuje nam tektyty znajdowane na lądzie i mikrotektyty, które są mikroskopijnymi tektytami - znajdowane w głęboko morskich osadach. Rozmiary tektytów zawierają się w przedziale od mikrotektytów - poniżej 1 mm - do brył wielkości 10 - 20 cm, z przeważającą częścią okazów centymetrowych wymiarów i wadze kilku gram. Tektyty ukazują szeroki zakres rozmiarów, kształtów i cech powierzchniowych. Dla przykładu możemy spotkać się z płaskimi formami zawierającymi sfery, łezki, dzwony i dyski, kuliste formy znane jako "przyciski", i bryły typu Muong Nong, które ukazują warstwową strukturę i znajdowane są głównie w połudnowo-wschodniej Azji. Ludzka zażyłośc z tektytami sięga czasów prehistorycznych, kiedy to ludzie używali ich jako narzędzi i ozdób. Znane są narzędzia zrobione z tektytów datowane na 4000 - 6000 lat p.n.e. Po erze żelaza (500 lat p.n.e.) tektyty są używane już tylko jako kamienie sprzyjające szczęściu. Pierwsze nawiązania do tektytów pojawiły się około roku 950 n.e., kiedy Liu Sun w Chinach nazwał je Lei-gong-mo, co znaczy po angielsku "Inkstone of the Thundergod". Pierwsze wzmianki w literaturze naukowej pojawiły się w roku 1788, kiedy to Mayer opisał je jako typ ziemskiego szkła wulkanicznego. W 1900 roku, F.E. Suess ukuł termin "tektyt" z greckiego słowa tektos, znaczącego "stopiony". Był on przekonany, że tektyty są pochodzenia pozaziemskiego i wierzył, że ich kształty zostały wyrzeźbione podczas bardzo szybkiego przelotu przez atmosferę. Twierdził także, że są one szklanymi meteorytami, co stało się powodem wysokiego zainteresowania nimi. W wyniku tego wiele uniwersytetów i muzeów kolekcjonowało tektyty wraz z meteorytami. Pomysł traktowania tektytów jako szklanych meteorytów jednak upadł, gdyż nie znaleziono ani jednego meteorytu o składzie podobnym do tektytów, ani nie znaleziono dowodów na to aby tektyty były wystawione na promieniowanie kosmiczne. Brak oznak promieniowania kosmicznego w tektytach doprowadziło uczonych do następującego twierdzenia: Tektyty nie mogły powstać na zewnątrz systemu Ziemia-Księżyc, ponieważ czas ich pobyty w przestrzeni kosmicznej nie powinien przekraczać 900-90000 lat. Okres ten jest niewystarczający aby jakiekolwiek ciało spoza układu Ziemia-Księżyc dotarło do Ziemi. W roku 1917, meteorytyk F. Berwerth odkrył, że tektyty są podobne chemicznie do skał osadowychi jest to pierwsza wzmianka o ziemskim pochodzeniu tektytów. Przywiezienie skał księżycowych z wypraw Apollo w latach 60-tych dostarczyło dowodów na to, że tektyty nie są związane chemicznie ze skałami księżycowymi. Utwierdziło to większość naukowców w przekonaniu, że tektyty są pochodzenia ziemskiego. | ||||||||||||
|
| ||||||||||||
| Tutaj można zobaczyć przykładowe ceny tektytów. | ||||||||||||
|
Zdjęcia wełtawitów (mołdawitów)
Zdjęcia obrobionych wełtawitów (moldawitów)
|
| Źródło informacji / Source of information: | http://www.spadiash.com/exlinks.htm |
| Pozwolenie na wykorzystanie / Courtesy of: | http://www.spadiash.com/exlinks.htm |